- Alternatif Podcast: Gündem Belirleme Kuramı ve Alternatif Gündem Yaratmak - 6 Şubat 2021
- René Girard’ın Arzu Üçgeni ve Taklitçi Arzu - 4 Eylül 2020
- Camera Obscura’dan Skopofiliye Dikizleme Kültürü - 31 Mart 2020
Önümüze düşen her haber, bizi haberdar etmek için seçilmiyor. Öyle olsa her gün dünyada ya da Türkiye’de yaşanan her olayı takip edebilmek imkânsız hâle gelirdi, trend topic (TT) diye bir kavram olmazdı ya da aynı manşeti birden fazla basın yayın organında görmezdik. Maalesef, her yerde olduğu gibi haber aktarımında da bir hiyerarşi mevcut.
Önemli olan haberdar olmamız ya da bilgi sahibi olmamız değil, manipüle edilebilmemiz, o konu hakkında konuşmayı sürdürmemiz. Bunu da Gündem Belirleme Kuramı’nın süzgecinden geçmiş ve eline geçen haberleri bu süzgeçten geçirmiş editörler gayet iyi başarıyorlar.
Gündem Belirleme Kuramı nedir, editörler bu kuramın hangi aşamasında yer alır, alternatif gündem nasıl yaratılır? Ozan Kayhan’ın projesi Alternatif Podcast, tüm bu sorulara yanıt arayan ilk bölümüyle Spotify üzerinden yayın hayatına başladı.
Editörlük mesleği internette yapacağınız küçük bir araştırmayla iş tanımı olarak en çok hangi materyallerin okuyucuya hitap edeceğine karar veren merci olarak geçiyor. Basit bir örnekle önlerine gelen haberlere şöyle bir göz atıp “bu ilgi çeker ve okunur, bunu ise kimse okumaz” görevini yerine getirmekle mükellefler. Editörlerin görevi haberi okuyucuya iletmekle beraber hangi haberin iletileceğine karar vermek de oluyor. Dolayısıyla haber değeri taşımıyor ve bir gündem oluşturamıyorsanız üzgünüz ama on beş dakikalığına bile ünlü olamıyorsunuz.
Gündem Belirleme Kuramı, Maxwell McCombs ve Donald Shaw isimli iki Amerikalı araştırmacı tarafından sistematize edilir. Esas niyetleri 1968’de yapılan ve Nixon’ın seçildiği Amerika başkanlık seçimleri üzerinde medyanın etkisini görmek ve göstermektir. İlerleyen zamanlarda kuram üzerine daha çok kafa yorarlar ve medya gündeminin topluma etkisini ve medyanın manipülasyonunu araştırmaktan sıyrılıp medya gündeminin kim tarafından belirlendiğiyle ilgilenirler.
“Biz binaları inşa ederiz ve daha sonra da binalar bizi inşa etmeye başlar.”
McCombs ve Shaw’un araştırması hâlâ net bir sonuca varmamış olsa da gündemin medyada, kamuoyunda ve siyasette ayrı ayrı etkileşimler içinde olduğunu, bu başlıkların birbirlerinden etkilendiklerine dair çalışmaların mevcut olduğunu ve hâlâ devam ettiğini söyleyebiliriz. Zamanın İngiltere başbakanı Winston Churcill, “Biz binaları inşa ederiz ve daha sonra da binalar bizi inşa etmeye başlar.” der. Aslında gündem mevzusunun da farklı disiplinlerdeki konumu, bu örnekten bağımsız değildir. Dolaylı ya da direkt olarak birileri tarafından belirli gündemler inşa edilir ve bir süre sonra bu gündemler toplumu ve inşa edenlerin kendisini inşa etmeye başlar. Özetle gündem dediğimiz şey medya, kamu ve siyaset arasındaki ilişkiler zinciridir ve sadece Gündem Belirleme Kuramı ile açıklanamayacak kadar çok boyutlu, girift bir yapıdadır.
Tüm bu konuları Avukat Elif Çohaz’ın ve Dilan Salkaya’nın katkılarıyla ele alan podcasti aşağıdaki linkten dinleyebilirsiniz: